Kleurcodes
Kleurcodes geven duidelijkheid en veiligheid bij voedselproductie
Het gebruik van kleurcoderingen binnen de voedingsindustrie kan helpen om de hygiëne, kwaliteit en voedselveiligheid te waarborgen. Ook al zijn er vanuit de overheid hiervoor geen verplichtende richtlijnen, bij een audit kan het gebruik van kleurcodes dienen als bewijs dat een voedselfabrikant het nauw neemt met de veiligheid. Ook voor de fabrikant zelf heeft deze manier van werken grote voordelen, zo kunnen verwisselingen en recalls worden voorkomen. Deze blog beantwoordt een aantal vragen over het werken met kleurcoderingen.
Wat houdt het werken met kleurcoderingen in de voedingsindustrie in?
Met kleurcoderingen wordt een productiefaciliteit in kleurzones opgedeeld. Denk bijvoorbeeld aan het geven van een specifieke kernkleur aan bepaalde productieprocessen of afdelingen, waarbij de bijbehorende gereedschappen, specifieke handelingen of zones een eigen kleur krijgen. Kleuren kunnen ook worden toegekend aan bijvoorbeeld productieroutes, afdelingen, werkmateriaal, werkkleding en disposables.
Waarom wordt er binnen de voedingsindustrie gewerkt met kleurcoderingen?
Als kleurcodering effectief wordt toegepast binnen een goed georganiseerd productieprogramma, bevordert dit de voedselveiligheid. Voorkomen wordt dat medewerkers schoonmaakmaterialen van verschillende afdelingen met elkaar verwisselen. Zo krijgen ziekteverwekkers en allergenen niet de kans om aan de andere kant van de fabriek terecht te komen. Op deze manier wordt kruisbesmetting – bijvoorbeeld migratie van bacteriën op rauw vlees naar bewerkte producten verderop in de productieketen – voorkomen. Verder helpen kleurcodes bij het vereenvoudigen en efficiënter maken van het schoonmaakproces; bezems, moppen, borstels, vloertrekkers met een bepaalde kleur horen bij een bepaalde zone en dat voorkomt rondslingeren van dergelijke hulpmiddelen. Een ander voordeel van kleurcoderingen is dat deze universeel zijn en taalbarrieres doorbreken.
Is werken met kleurcoderingen verplicht?
Het werken met kleurcoderingen is niet verplicht, er zijn geen richtlijnen op basis waarvan auditerende instanties voedselfabrikanten kunnen dwingen om te werken met kleurcodes. Wel eisen auditerende instanties, zoals BRC en IFS, dat een fabrikant er alles aan doet om de voedselveiligheid te garanderen. Daarom is het werken met kleurcoderingen aan te bevelen; bedrijven kunnen zo aantonen dat ze de voedselveiligheid en -kwaliteit hoog in het vaandel hebben staan en dat de kans op een veilig eindproduct maximaal is. Ook kunnen ze zo laten zien dat ze een productieomgeving creëren waarin oog is voor het welzijn en de veiligheid van het personeel.
Welke voordelen heeft het werken met kleurcoderingen?
Hygiënisch werken lukt makkelijker doordat er meer overzicht ontstaat over welke materialen in welke ruimte thuishoren. Ook voor medewerkers ontstaat meer duidelijkheid: medewerker A werkt met gele producten, medewerker B met blauwe. Dat voorkomt fouten. Dit voorkomt bijvoorbeeld dat in een ruimte waar met vis wordt gewerkt, bacteriën terechtkomen van de afdeling waar kipproducten worden gemaakt. Kruisbesmetting is iets om tegen elke prijs te voorkomen, want als dit fout gaat, is het meteen goed raak; getroffen producten zijn niet meer geschikt voor de verkoop en producten die al de deur uit zijn, moeten worden teruggeroepen. Vernietiging is nodig en de fabrikant leidt mogelijk imagoschade, wat veel kosten met zich kan meebrengen. Werken met kleurcoderingen is een relatief kleine moeite die dus veel kosten kan besparen.
Wanneer gebruik je welke kleur?
Naar schatting is ongeveer 1 op de 12 mannen kleurenblind en 1 op de 250 vrouwen. De kans is dus groot dat binnen een bedrijf meerdere medewerkers een bepaalde mate van kleurenblindheid hebben. Meestal hebben mensen die kleurenblind zijn moeite om rood en groen te onderscheiden. Vermijden van deze kleurencombinaties is verstandig, uiteraard alleen als dat ook praktisch haalbaar is. Het best is om te kiezen voor kleuren die een flink contrast met elkaar geven, zoals geel en blauw. Verder is het belangrijk om kleuren te kiezen die contrasteren met de producten of ingrediënten. Gele materialen gebruiken bij het verwerken van kaas is geen handige keuze, groen of blauw is veel opvallender. Blauw is een veelvoorkomende kleur in de voedingsindustrie omdat er weinig blauwe levensmiddelen en ingrediënten bestaan. Door kleuren te gebruiken die contrasteren met de te verwerken producten is het direct zichtbaar als er ongewenste materialen in het voedsel terechtkomen.
Hoe zet je een kleurcoderingssysteem op?
Eenvoud en consistentie, staan hierbij voorop. Bij het opstellen van het ‘Hazard Analysis and Critical Control Points’ (HACCP)-plan kan de fabrikant bepalen bij welke gevaren (‘hazards’) en bij welke kritieke controlemomenten (‘critical control points’) kleurcodes een positief verschil kunnen maken. In die situaties is het belangrijk om de kleurcodering logisch en simpel te houden, bijvoorbeeld door per zone maar één kleur toe te passen die logisch past bij het proces dat in deze zone plaats vindt. Is er een kleur gekozen, dan is het verstandig om deze kleur overal in het betreffende proces te laten terugkomen. Zo kunnen bijvoorbeeld werkkleding, disposables en schoonmaakmaterialen allemaal dezelfde kleur krijgen. Tot slot is het aan te bevelen om de gekozen kleurcodering duidelijk te communiceren met de medewerkers, zodat voor iedereen helder is wat de geldende werkwijze is.